De mensheidsrepresentant

Zo wordt het beeldhouwwerk genoemd dat Rudolf Steiner sculpteerde uit olmenhout. Dit kunstwerk is 9,5 m hoog en is te zien in het Goetheanum in Dornach. Er zijn zes figuren in terug te vinden :
Centraal staat de mensheidsrepresentant. Onder en naast hem, in een spelonk, Ahriman, die naar omhoog kijkt. Daarboven, naar beneden kijkend, Lucifer. Linksboven een "rotswezen". Aan de rechterkant een vallende Lucifer. Rudolf Steiner over deze beeldengroep:

"Zo hebben we drie figuren: de mens staat daar in zijn wezenheid; onder hem, U hebt het al door, Ahriman, die in de afgronden der aarde gekluisterd wordt door de werking die uitgaat van de gestrekte hand van de hoofdfiguur op het goud dat zich in de aarde bevindt; Ahriman kluister er zichzelf aan vast. De andere hand gaat in de hoogte en breekt de vleugels van Lucifer die daardoor in de diepte stort. Nu komt het erop aan dat dit niet gemaakt wordt vanuit de wetten van de beeldhouwkunst. Het komt niet aan op het symboliseren, maar wel daarop dat iedere afzonderlijke trek in de drie wezens in de aller-, allernauwkeurigste details vanuit het geesteswetenschappelijk aanschouwen wordt geschapen."

"In het midden de mensheidsrepresentant, de Christus, zijn rechterarm omlaag gericht, zijn linkerarm omhooggeheven, en wel zodanig, dat zijn gestalte als uitdrukking van de belichaamde liefde midden tussen Ahriman en Lucifer is geplaatst. De Christus staat niet vijandig tegenover deze beide figuren; hij staat daar als de in zichzelf belichaamde liefde. Lucifer valt niet omdat Christus hem doet vallen, maar omdat hij de nabijheid van de Christus, de nabijheid van het wezen dat de belichaming van de liefde is, niet kan verdragen."

"Men kan niet zo voor deze beeldengroep komen staan met het idee: nu ga ik de Christus daar eens bekijken. Als iemand op dit idee komt, vanuit zijn eigen aanvoelen, vanuit een kunstzinige intuïtie, dan is het goed. Maar het is niet juist om direct met de gedachte dat dat daar de Christus is, voor de beeldengroep te gaan staan."

"Links de omhoogstrevende Lucifer, en daarboven een rotswezen dat vanuit de rots tevoorschijn komt, a.h.w. de tot orgaan geworden rots. [...] Het is een waagstuk om het volledig asymmetrisch uit te beelden -de asymmetrie speelt immers juist bij deze figuren een bepaalde rol- omdat de gehele compositie hier niet op zo'n wijze tot stand is gekomen, dat er bvb. de gedachte aan ten grondslag lag : men neemt bepaalde figuren, zet ze bij elkaar en maakt een geheel; nee, eerst is het geheel ontworpen en vervolgens is het afzonderlijke hieruit afgeleid. Daarom moet een gezicht linksboven een andere symmetrie hebben dan bvb. linksonder, rechtsonder of rechtsboven. Het is zeker een waagstuk om een dergelijke asymmetrie te hanteren, maar ik hoop dat men het als kunstzinnig verantwoord zal ervaren, wanneer het eenmaal zo ver komt dat men het hele vormgevingsprincipe van ons gebouw als zodanig zal doorvoelen."

De schets op de bladzijde hiernaast geeft een idee van de compositie van de beeldengroep. Het is natuurlijk onmogelijk om daarmee de indruk weer te geven die het beeld op een toeschouwer maakt die ervoor staat. Wie deze zomer in de buurt van Basel komt, moet zeker zelf eens gaan kijken ...

Foto van de mensheidsrepresentant.

Detailopname: het hoofd van de Christus.

Detailopname: Lucifer.

Voorstudie: het hoofd van Ahriman.

Alle foto's komen uit:
"Der Goetheanum als Gesamtkunstwerk
Rudolf Steiner
Der Baugedanke des Goetheanum"
Verlag am Goetheanum, 1986.